Probleemoplossen is een kernvaardigheid in het hoger beroepsonderwijs. Als student leer je om praktische problemen te herkennen, goed te begrijpen en doelgericht aan te pakken. In een snel veranderende wereld, waar beroepen en werkprocessen voortdurend in ontwikkeling zijn, is het essentieel dat je zelf oplossingsgericht kunt denken en handelen.
Deze vaardigheid bestaat uit meerdere onderdelen:
Problemen signaleren, analyseren en definiëren: Je leert situaties grondig te onderzoeken, verbanden te leggen en het probleem helder af te bakenen.
Strategieën toepassen bij onbekende problemen: Je leert flexibel en creatief denken, ook als er nog geen standaardoplossing voorhanden is.
Oplossingsstrategieën ontwikkelen en kiezen: Je bedenkt verschillende mogelijkheden, weegt de voor- en nadelen af en onderbouwt je keuze.
Patronen en modellen gebruiken: Je leert structuur aanbrengen in complexe situaties door patronen te herkennen en modellen op te stellen.
Beargumenteerde beslissingen nemen: Je onderbouwt je keuzes op basis van feiten, afwegingen en professionele standaarden.
Deze onderdelen samen helpen je om effectief te handelen in diverse beroepssituaties.
Probleemoplossen is van grote waarde in elk domein van het hoger beroepsonderwijs. Het stelt studenten in staat om zelfstandig en doordacht te handelen, en bereidt hen voor op onvoorspelbare situaties in de beroepspraktijk.
Techniek
Technische beroepen vragen om het analyseren van storingen, het verbeteren van processen en het ontwikkelen van nieuwe toepassingen. Probleemoplossend vermogen is nodig om systemen te begrijpen, te testen en innovatief aan te passen.
Zorg
In de zorg zijn veranderingen vaak onverwacht. Denk aan een patiënt die plots achteruitgaat of aan een ethisch dilemma. Een zorgprofessional moet snel problemen herkennen, verschillende scenario’s overwegen en verantwoord handelen.
Sociaal domein
Sociale vraagstukken zijn vaak complex, met meerdere belanghebbenden en geen eenduidige oplossing. Hier is het belangrijk om situaties zorgvuldig te analyseren, patronen te herkennen en onderbouwde keuzes te maken, in overleg met cliënten en collega’s.
Economie
In het economisch werkveld worden voortdurend keuzes gemaakt op basis van data, trends en klantbehoeften. Je moet strategieën bedenken en beslissingen onderbouwen, bijvoorbeeld bij marketing, beleid of ondernemerschap.
Om je te verdiepen in probleemoplossend denken en handelen, zijn er een aantal toegankelijke en relevante bronnen:
21e eeuwse vaardigheden in wetenschap en technologie – Allard Strijker e.a.
Een presentatie met inzichten over hoe probleemoplossend denken structureel kan worden geïntegreerd in het onderwijs. https://21ev.allardstrijker.nl
Lesvoorbeeld: De nieuwe speelvoorziening
Een praktijkvoorbeeld waarin alle stappen van probleemoplossen worden doorlopen. Geschikt voor vertaling naar hbo-opdrachten. https://21ev.allardstrijker.nl
SLO – Curriculum van de Toekomst
Deze site bevat kaders en voorbeelden voor het ontwikkelen van leerdoelen en onderwijs rondom probleemoplossende vaardigheden. https://curriculumvandetoekomst.slo.nl